hier woonde
ABRAHAM KLEIN
vermoord in Sobibor
op 1943-04-09
Abraham Klein wordt in Amersfoort geboren op 6 oktober 1868. Hij is de zoon van Hartog Joseph Klein en Leentje Akker. Hartog Joseph is een geboren en getogen Amersfoorter, zijn vrouw Leentje is afkomstig uit Groningen. Abraham is de oudste van het gezin. Na hem worden nog drie meisjes geboren: Flora, Harriëtte en Rebecca. De geboorteakte vermeldt verder dat beide ouders woonachtig zijn in Amersfoort.
We lezen op de geboorteakte dat vaders beroep koopman is. Volgens een advertentie in de Nieuwe Amersfoortsche Courant van 1880 heeft Hartog Klein een ‘kleederzaak’ op het adres Hof 325. Een jaar later verhuist de winkel naar ‘Den Hof’ wijk F 292. En slechts drie jaar later verhuist ‘Het Grootste Kleedermagazijn van Amersfoort’ opnieuw, nog steeds ‘op den Hof’ maar nu nr. 329. Abrahams vader is een ondernemend mens. In 1888 opent hij op hetzelfde adres een nieuwe zaak: ‘Het Groote Confectie-Magazijn’. In een advertentie in de lokale pers prijst hij zijn waar aan onder vermelding van ‘het belang van de werkman’.
Agent van de Haarlemse Stoomververij
Wat Abraham zelf zoal doet in die jaren blijft ongewis. Pas in 1890 vinden we weer een teken van leven wanneer hij samen met zijn vader een nieuwe winkel start, opnieuw ‘op den Hof’ en deze keer op nr. 4. De winkel verkoopt blijkens een advertentie uiteenlopende zaken, zoals hoeden en petten, confectie en maatkleding, kinderkleding en boeren- en werkmansartikelen. Daarnaast is Abraham ook nog actief als agent van de Haarlemse Stoomververij en Chemische wasserij.
Drie kinderen
Abrahams eerste vrouw is Mietje Troostwijk. Zij is geboren in 1870 in Zwolle. Uit hun huwelijk worden drie kinderen geboren, twee jongens en één meisje: Joseph Abraham in 1896, Judikjen (genoemd naar de moeder van Mietje Troostwijk) in 1897 en Bernard Abraham in 1903. Ten tijde van de geboorte van Joseph Abraham en Judikjen woont het gezin in de Langestraat op nr. 46. In 1903, wanneer Bernard Abraham ter wereld komt, woont de familie Klein op de Hof nr. 4 waar ook de winkel van de firma Klein gevestigd is. Of Abrahams moeder, Leentje Akker, ook actief is in de winkel, is niet bekend. In 1898 overlijdt zij. Ze wordt 64 jaar. In 1899, een jaar later, trouwt de vader van Abraham met Jacoba Jannetje Van Witsen. De huwelijksvoltrekking vindt plaats in Den Haag.
Tweede huwelijk met modiste
In 1905 slaat het noodlot hard toe en overlijdt Abrahams vrouw Mietje. Zij is slechts 35 jaar. Abraham blijft achter met drie kleine kinderen van negen, acht en twee jaar. Mietje wordt begraven op de Joodse begraafplaats aan de Soesterweg. Twee jaar later, in 1907, treedt hij opnieuw in de echt, nu met Eva Klijn. Eva is even oud als Abraham en net als haar echtgenoot afkomstig uit Amersfoort. Zij is modiste van beroep. Uit dit huwelijk wordt in 1908 een zoon geboren en hij krijgt de naam Salomon Abraham. In datzelfde jaar overlijdt Abrahams zusje Flora op de leeftijd van 37 jaar.
Abraham wordt opnieuw zwaar getroffen door de vroegtijdige dood van Eva: zij overlijdt al in 1916. Abraham is weer weduwnaar en heeft nu de zorg voor zijn drie opgroeiende kinderen.
Vennoot ‘Klein op den Hof’
Uit de advertenties van de firma Klein blijkt dat Abraham de winkel van zijn vader geleidelijk overneemt. In 1921 overlijdt Hartog Joseph op de leeftijd van 80 jaar. Volgens de overlijdensakte woont hij in die tijd in Utrecht samen met zijn vrouw. Abraham blijft echter de initialen van zijn vader voeren in de firmanaam: A. Klein, HJzn. Pas in 1939, zo lezen wij in een bericht in het Amersfoorts Dagblad / De Eembode, verandert de naam in: ‘Klein Op den Hof’, adres nummer 38 en de vennoten zijn A. Klein en S.A. Klein. Naar we aannemen is de laatste Abrahams zoon Salomon Abraham die in juli 21 jaar is geworden.
Vermoord
In oktober 1942 wordt ook Abraham door de Duitse bezetter gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Volgens de archiefkaart vindt hij in de Uithoornstraat 1Ihoog zijn tijdelijke domicilie. Volgens de kaart van de Joodse Raad is Abraham op 30 maart 1943 in Westerbork in barak 83 geïnterneerd. Op 6 april van hetzelfde jaar gaat hij op transport naar Sobibor waar hij drie dagen later vermoord wordt. Drie van Abrahams kinderen vinden eveneens de dood in een van de vernietigingskampen: Joseph Abraham en Judikjen in Auschwitz, Salomon Abraham net als zijn vader in Sobibor. Bernard Abraham overleeft de oorlog. Hij is overleden op 25 april 1997 in Den Helder, 93 jaar oud. Ook Abrahams zussen worden vermoord: Harriëte in Auschwitz en Rebecca in Sobibor.