Zuidsingel 57
hier woonde
EMMA DE GROOT-NOOITRUST
vermoord in Auschwitz
op 1944-02-11
foto met echtpaar de Groot-Nooitrust en kind

Jacob Manuel de Groot en Emma Nooitrust met kind (Bron: Joods Monument)

Emma Nooitrust komt ter wereld in Amsterdam op 30 september 1902. Haar moeder is Eva Pool, geboren in 1875 en eveneens afkomstig uit Amsterdam. Haar vader is Isidore Nooitrust, geboren in Maastricht in 1864, van beroep graveur. Emma’s ouders treden in het huwelijk in 1905 in Arnhem. Het gezin waarin Emma geboren is, telt dan vijf kinderen. Dit maken wij op uit de huwelijksakte waarin sprake is van ‘de wettiging van vijf kinderen’, twee jongens en drie meisjes. Eenmaal getrouwd krijgt het echtpaar Nooitrust nog drie kinderen, allen jongens. Een van Emma’s zusjes is Elisabeth Nooitrust, geboren op 8 november 1915, die later ook in Amersfoort haar domicilie vindt.

Uit verschillende documenten blijkt dat Emma geen alledaagse jeugd heeft. Zo kunnen we uit de geboorteakten van de kinderen opmaken dat de ouders een rondtrekkend bestaan leiden. Bovendien is er verdriet: in 1907 wordt het gezin  binnen één jaar getroffen door de dood van twee kinderen. Daarnaast lezen we dat Emma rond haar achttiende  enige tijd in een Rijksopvoedingsgesticht (R.O.G.) voor meisjes verblijft. 

‘Verklaard in dit huwelijk toe te stemmen’

foto met Jacob Manuel de Groot en Emma Nooitrust in de sneeuw

Jacob Manuel de Groot en Emma Nooitrust in de sneeuw. (Bron: Joods Monument)

Wanneer Emma precies naar Amersfoort komt is onbekend. Feit is dat zij in het jaar 1925, op 17 juni, in het huwelijk treedt met Jacob Manuel de Groot, van beroep koopman. In de huwelijksakte lezen we dat de bruidegom in Amersfoort geboren is. Emma is 22 jaar en meerderjarig, maar gezien het feit dat Jacob Manuel 20 en dus voor de wet minderjarig is, moeten de ouders én de kantonrechter toestemming verlenen. Op 19 mei gaan zij in ondertrouw en enkele weken later wordt het huwelijk voltrokken.

Pleegzoon Jacob Wallage

Op getoonde foto van het echtpaar zien we Emma en haar man in een opgewekte stemming, zo te zien in het centrum van Amsterdam waar ze een dagje uit zijn. Dat betekent niet dat het leven zonder zorgen is. Wanneer ze vijf jaar getrouwd zijn bevalt Emma op 7 november 1930 van een dochter. Het meisje komt echter levenloos ter wereld. De kinderwens die Emma heeft, wordt dan gerealiseerd door hun pleegzoon Jacob Wallage. Onbekend is wanneer deze Jacob in het gezin opgenomen wordt. We weten slechts dat hij op 4 augustus 1928 in Amsterdam geboren is. Zijn moeder is Jetta Wallage, afkomstig uit de gemeente Borger. Jacob heeft een ouder zusje dat Saartje heet. 

Verkoopster

Emma en haar gezin wonen op verschillende adressen in Amersfoort alvorens zich op de Zuidsingel 57 te vestigen. Naar het zich laat aanzien is Emma ook betrokken bij de zakelijke activiteiten van haar echtgenoot. In verschillende documenten staat zij te boek als koopvrouw of verkoopster. Waarschijnlijk vindt deze beroepsmatige activiteit onder meer plaats op de Puntenburgerlaan 20b en 22 waar volgens het adresboek van 1936 naast het woonhuis ook een winkel geëxploiteerd wordt. 

Razzia in Spijk

arrestantenkaart van Emma Nooitrust uit collectie Stadsarchief Rotterdam

Arrestantenkaart Emma de Groot-Nooitrust; collectie Stadsarchief Rotterdam

Wanneer duidelijk wordt dat de bezetter over gaat tot deportatie van de Joodse bevolking, duiken Emma, haar man Jacob Manuel en hun pleegzoon Jacob onder in het dorp Spijk bij Gorinchem.  Op 27 januari 1944 vindt echter een razzia plaats. Emma wordt samen met haar man en pleegzoon opgepakt. Zij worden overgebracht naar de gevangenis aan het Haagse Veer in Rotterdam. Op de arrestantenkaart lezen wij dat Emma in het bezit is van 6,50 gulden en een tasje. Een week later, om precies te zijn op 5 februari 1944, gaat Emma, samen met Jacob Manuel en Jacob op transport naar Westerbork. Op 8 februari volgt de deportatie naar Auschwitz (Birkenau) waar zij enkele dagen later vermoord wordt, 42 jaar oud.

Zwaar getroffen

Emma’s familie en schoonfamilie worden zwaar getroffen door de oorlog. Bijna allen vinden de dood in de holocaust. Onder andere haar moeder, Eva Nooitrust-Pool  die in 1938 in Amersfoort  is gaan wonen. Emma’s zus, Elisabeth Nooitrust sterft ook in de gaskamers van Auschwitz, net als haar drie kinderen. Een broer, Eli Nooitrust wordt ter dood gebracht in het zogeheten Extern Kommando in Grädiz. Volgens de kaart van de Joodse Raad vindt hij de dood door ophanging. Opmerkelijk is de dood van zwager Izak de Groot. Volgens het proces verbaal, dat als document bewaard is, is Emma daar getuige van.

Overlevers

Twee broers van Emma overleven de oorlog. Tobias Gottfried Nooitrust wordt in 1943 opgepakt en in Vugt geïnterneerd. Later vindt deportatie naar Dachau plaats waar hij op 17 november 1944 bevrijd wordt. Hij overlijdt in 1948 in Gorinchem en laat vier kinderen na. Een andere broer, Visser Wolf Nooitrust vertrekt al in 1935 naar het buitenland. Na de oorlog woont hij nog korte tijd in Amersfoort. Hij overlijdt in 1990 in Amsterdam. Voor zover bekend heeft hij twee kinderen.