Eva Nooitrust-Pool

Eva Nooitrust-Pool (Bron: joodsmonument.nl)

Eva Pool wordt op 18 januari 1875 in Amsterdam geboren. Haar vader, Godfried Pool, is op 2 mei 1842 geboren in Amsterdam. Moeder heet Elisabeth Bromet. Zij is ook uit de hoofdstad afkomstig en geboren op 10 september 1843. Eva’s ouders treden op 17 juni 1865 te Amsterdam in het huwelijk. In de huwelijksakte is te lezen dat vader dan sjouwerman van beroep is. In andere documenten staat als beroep sorteerder en bediende vermeld. Over Eva’s jeugdjaren is niets bekend, behalve dat zij deel uitmaakt van een kinderrijk gezin dat in totaal elf kinderen telt: tien meisjes en één jongen, Tobias geheten.

Wanneer Eva 30 jaar is, trouwt zij op 27 december 1905 met Isidore Nooitrust. Isidore is dan 41 jaar. De huwelijksvoltrekking vindt in Arnhem plaats waar Eva volgens de trouwakte in die tijd woont. Isidore Nooitrust is afkomstig uit Maastricht en van beroep metaalgraveur. Ten tijde van hun huwelijk hebben Eva en haar echtgenoot Isidore al vijf kinderen. In de akte lezen we dat deze kinderen door dit huwelijk ‘geëcht’ worden. 

Kinderrijk gezin

Eva zal in totaal negen kinderen ter wereld brengen. Een van hen is Emma Nooitrust die later in Amersfoort neerstrijkt en met Jacob Manuel de Groot trouwt. Eva’s dochtertje Elisabeth, geboren in 1904, overlijdt al in 1907. Een advertentie in het Centraalblad voor Israëlieten van 11 januari vermeldt dat ‘(…) heden is overleden ons geliefd dochtertje, slechts twee jaar en 21 dagen oud, na een kortstondig lijden’. In 1907 bevalt Eva in Utrecht van een jongen, hij wordt Wolf Visser genoemd. Intens verdrietig zullen de ouders zijn wanneer ook dit kind al na een jaar overlijdt. Een jaar later, het is 1908 en Eva bevindt zich dan in Winterswijk, vindt weer gezinsuitbreiding plaats. Het is opnieuw een jongen en hij krijgt de naam Eli. In 1911 wordt wederom een jongen geboren, Visser Wolf wordt zijn naam. In 1915 krijgt Eva ten slotte nog een meisje, opnieuw Elisabeth genoemd. Zij komt uiteindelijk ook in Amersfoort te wonen waar zij trouwt met Isaak de Groot, een broer van Jacob Manuel.

Rondtrekkend bestaan

vlnr: Betsy, Isidore en Visser Wolf Nooitrust (Bron: joodsmonument.nl)

Eva en Isidore zijn opmerkelijk reislustig hetgeen blijkt uit zowel de geboorteregistratie van de kinderen als de verschillende akten die we tegenkomen. Rotterdam, Vlissingen, Gent en Winterswijk worden onder meer aangedaan. België lijkt in trek te zijn. Zo lezen we in de geboorteakte van Eva’s dochter Catharina dat zij in Leuven (België) geboren is. Uit dezelfde akte blijkt dat Isidore (die ook wel Jacques genoemd wordt) dan kermisreiziger van beroep is. Dit rondtrekkend bestaan wordt bevestigd door een bericht in de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Wanneer de genoemde Catharina in 1922 in het huwelijk wil treden, roept de kantonrechter Eva en Isidore op zich te melden. Hetzelfde gebeurt nogmaals in 1925. De kantonrechter verzoekt dan, via een oproep in het Amersfoortsch Dagblad/ De Eembode, de ouders ‘(…) die zonder vaste woon- of verblijfplaats zijn’ zich te melden in verband met het voorgenomen huwelijk van hun dochter Emma. Toegevoegd is de opmerking dat de kosten nihil zijn wegens bewijs van onvermogen.

In Amersfoort

Waar Eva in al die jaren precies woont, vraagt verder onderzoek. Bekend is slechts dat haar echtgenoot, Isidore Nooitrust in 1929 in Amersfoort komt te overlijden. Waar het echtpaar woont in die tijd is onduidelijk. Feit is dat in 1933 de rubriek ‘Welkom Vreemdeling’ van De Eembode melding maakt van de komst van Eva. Zij staat dan in het adresboek als wed. I. Nooitrust en woont in de Coninckstraat 42. Overigens, 1933 is ook het jaar waarin haar zoon Eli in Amersfoort komt wonen en haar dochter Elisabeth in het huwelijk treedt met Isaak de Groot. Waar Eva Nooitrust-Pool de volgende vijf jaar verblijft is vooralsnog onbekend. 

Gruwelijk einde

In 1938 weet het adresboek te melden dat zij een woning heeft op Vijver 13. Dat is het adres waar Eva blijft wonen tot zij op 19 september 1942 onder dwang van de Duitse bezetter  moet verhuizen. Zij komt dan in Amsterdam te wonen op de Nieuwe Heerengracht 173. Op 19 januari 1943 wordt zij geïnterneerd in kamp Westerbork. Kort daarop gaat zij op transport naar Auschwitz waar zij op 1 februari van hetzelfde jaar wordt vermoord, 68 jaar oud. 

Ophanging en ontkomen

Ook  twee van haar dochters vinden de dood in Auschwitz: Elisabeth en Emma. Haar zoon Eli, die volgens de kaart van de Joodse Raad deel uitmaakt van het Extern Kommando te Gräditz, wordt daar in 1944 opgehangen. Ook Eva’s broer Tobias en zus Sophia vinden de dood in de Shoah, Tobias in Sobibor en Sophia in Auschwitz. Haar zoon Tobias Gottfried gaat na zijn internering in kamp Vugt in 1944 op transport naar Dachau. Daar wordt hij op 29 april 1945 bevrijd. Eva’s andere zoon, Visser Wolf overleeft eveneens de oorlog. Hij is al in 1935 in het Vreemdelingen Legioen ingetreden. Naar bekend weet hij in 1942 naar het Verenigd Koninkrijk te ontkomen waar hij in dienst treedt van de Nederlandse koopvaardij.