Isidora Gosschalk-van Tijn

Huwelijksfoto Meijer Gosschalk en Isidora van Tijn, 24-09-1942 in de synagoge in Amersfoort (Bron: H. Hos)

Isidora Van Tijn wordt op 13 november 1922 in Amersfoort geboren. Zij is de dochter van Arie Izak Van Tijn, geboren en getogen in Amersfoort, en Elisabeth Polak, afkomstig uit Meppel. Ook Isidora’s grootvader, Izak Van Tijn, ziet in Amersfoort het levenslicht. Isidora is de jongste van vier kinderen. Zij heeft twee zussen, Etty en Aleida, en één broer, Maurits geheten.

De familie Van Tijn is in de jaren voor de oorlog bij vele inwoners van Amersfoort bekend. Isidora’s vader en grootvader hebben beiden een ondernemende geest en zijn actief in de detailhandel. Grootvader Van Tijn is aanvankelijk koopman in manufacturen. In 1919 begint hij ‘Het Eerste Amersfoortsche Warenhuis’ op het adres Hof 20, een soort Hema waar men alle mogelijke huishoudelijke artikelen en speelgoed kan kopen. Enkele jaren later wordt ook Isidora’s vader Arie Izak actief in de zaak. Het gaat de familie Van Tijn voor de wind, het pand op de Hof wordt uitgebreid en op de Soesterweg volgt een filiaal van het warenhuis.

Hun namen niet vergeten

Dat de familie bekendheid geniet in het vooroorlogse Amersfoort blijkt uit het gedenkboek ‘Hun namen niet vergeten’ van Channa Kalman, waarin ruime aandacht is voor Isidora’s vader. Ook Isidora’s oom Samuel, eveneens een bekend ondernemer in Amersfoort met een winkel in de Utrechtschestraat, wordt daar genoemd.

Martijn en Dory trouwen

Uit een mededeling in de Amersfoortsche Courant van 28 juni 1941, blijkt dat Isidora geslaagd is voor het eindexamen Handelsavondschool, afdeling kantooropleiding, inbegrepen typen en steno. Niet veel later worden de anti-Joodse maatregelen aangescherpt en is het Joden verboden te studeren. Ook over de verdere lotgevallen van Isidora is weinig bekend. Wel is er een mondelinge bron die vertelt dat Isidora korte tijd als kantoorbediende werkzaam is. Later werkt zij als leerling-verpleegster in het Apeldoornsche Bosch, de Joodse psychiatrische inrichting. Wellicht heeft zij daar haar verloofde, de ook uit Amersfoort afkomstige Meijer Gosschalk, leren kennen die daar ook werkzaam is als leerling-verpleger. Hoe dan ook, een advertentie in het Joods Weekblad, gedateerd 4 juli 1942, maakt melding van de verloving van het paar. Zij heten daar Martijn en Dory. Volgens dezelfde bron, haar ouders zijn goed bevriend met Meijer en Isidora, heeft Meijer een hekel aan zijn geboortenaam. Hij geeft de voorkeur aan Martijn of kortweg Tijn. In de advertentie wordt als adres Apeldoorn, (het Apeldoornsche Bosch) genoemd. Niet veel later, het is dan 24 december 1942, treden zij in het huwelijk, niet wetend van het vreselijke lot dat hun te wachten staat. De trouwfoto, gemaakt tijdens de huwelijksceremonie in de synagoge van Amersfoort, geeft een beeld te zien van gelukkige jonge mensen. Volgens de trouwakte staat Isidora nog ingeschreven op het adres van haar ouders, te weten Hof 29a.

Ontruiming Apeldoornsche bos

Slechts enkele weken na de trouwplechtigheid, om precies te zijn in de nacht van 21 op 22 januari 1943, vindt de geruchtmakende ontruiming van het Apeldoornse Bosch plaats. Ruim 1000 patiënten en ca. 50 personeelsleden worden door de Waffen-SS en de Ordnungspolizei met vrachtauto’s naar het station van Apeldoorn gereden vanwaar zij met de gereedstaande trein rechtstreeks van Apeldoorn naar Auschwitz worden gedeporteerd en aldaar worden vermoord. Sommige medewerkers, waaronder Isidora en haar echtgenoot, worden eerst in kamp Westerbork geïnterneerd. Op de kaart van de Joodse Raad staat dat Isidora ‘gesperrt’ is vanwege haar functie. Enkele weken later gaan zij echter alsnog op transport naar Auschwitz waar zij op 12 februari 1943 vergast worden.

Altijd een diep verdriet

De al genoemde bron vertelt: ‘(…) voor mijn ouders is het verlies van Dori (Isidora) en Tijn (Meijer) altijd een diep verdriet gebleven. Niet voor niks staat de geboortedatum van Dori in hun trouwring gegraveerd. Ze hebben mij al van kinds af verteld over hun vrienden Tijn en Dori, alsmede over hun beider families en het verhaal over hun gezamenlijke fijne jeugd in Amersfoort (…)’. Ook vertelt zij dat haar ouders nog geprobeerd hebben Meijer en Isidora te bewegen onder te duiken. 

Familie van Tijn

Nagenoeg alle familieleden van Isidora vinden de dood in de Holocaust. Niet alleen Isidora’s ouders, maar ook haar broer Maurits en haar beide zussen Etty en Aleida van Tijn laten het leven in de vernietigingskampen. Ook de zeven kinderen van haar oom Samuel (hij sterft in 1942 in Amersfoort) en hun moeder Roosje worden vermoord. Vermeldenswaard is het feit dat Isidora’s broer Maurits, na zijn gedwongen verhuizing naar Amsterdam, verzetswerk heeft verricht ten behoeve van Joden in de Hollandse Schouwburg in Amsterdam. Het M. Van Tijnpad in Rustenburg is een eerbetoon aan hem.