Jacob Manuel de Groot

Jacob Manuel de Groot (Bron: Joods Monument)

Jacob Manuel De Groot, Jaap wordt op 27 juni 1904 in Amersfoort geboren. In de geboorteakte staat als adres Groote Haag 35. Zijn vader is de bekende Amersfoortse koopman Israël de Groot, zijn moeder is Grietje Hilversum. Jacob Manuel is het tweede kind in een gezin van acht kinderen: zes jongens en twee meisjes. 

Jacob Manuel en Emma Nooitrust, juli 1936 (Bron: Joods Monument)

Over de kinder- en jeugdjaren van Jacob is niets bekend. Pas in mei 1925 komen we de geboortenamen van Jaap tegen in een advertentie in De Eembode waarin medegedeeld wordt dat Jacob Manuel De Groot in ondertrouw is met Emma Nooitrust. Het eerste officiële document waarin zijn naam weer genoemd wordt, is de huwelijksakte van 17 juni 1925. De akte vermeldt dat Jacob Manuel De Groot, 20 jaar oud en koopman van beroep, in het huwelijk treedt met Emma Nooitrust, 22 jaar en geboren in Amsterdam. Zijn schoonouders zijn Isidore Nooitrust, van beroep graveur, en Eva Pool. Omdat Jacob voor de wet minderjarig is, moet de kantonrechter toestemming verlenen, zo vernemen wij uit een advertentie in De Eemlander van 16 mei 1925.

Amersfoortsche Straatventersvereniging

Jacob Manuel de Groot, 1928 Zeist (Bron: Joods Monument)

Jaap treedt beroepshalve in het spoor van zijn vader en gaat als ondernemer en marktkoopman de kost verdienen. In de krantenarchieven en adresboeken van Amersfoort uit de jaren voorafgaand aan de oorlog vinden we daarvan de weerslag. Een bericht in de Amersfoortsche Courant / De Eemlander uit 1934 vermeldt dat Jacob vergunning heeft een loods te huren aan het Hoevelakense Voetpad. Waarschijnlijk is deze loods eigendom van zijn oom en broer van zijn moeder, de bekende Amersfoortse busondernemer Nathan Hiversum die op dat adres ingeschreven staat. En een bericht in De Eembode van 1938 vertelt ons dat J.M. De Groot commissaris is van de pas opgerichte Amersfoortsche Straatventersvereniging ‘Ons Belang’. Voorzitter is zijn al genoemde oom Nathan Hilversum. Ook Jacobs broers verdienen hun brood als koopman. Van hen zijn Izak en Nathan eveneens actief in Amersfoort, met name in de handel van lompen, metalen en tweedehands goederen.

Pleegzoon

In het St. Elisabeth ziekenhuis Emma Nooitrust in bed, links echtgenoot Jaap en rechts pleegzoon Jacob Wallage (Bron: Joods Monument)

Het is Jaap en zijn vrouw Emma niet gegeven een gezin met eigen kinderen te stichten. Uit de geboorteakte van 7 november 1930, opgemaakt in de gemeente Utrecht, blijkt dat het kind dat ‘om half elf geboren is en van het vrouwelijk geslacht is, levenloos ter wereld is gekomen’. De kinderwens die Jacob Manuel en zijn vrouw Emma hebben, wordt wellicht gecompenseerd door zich te ontfermen over hun pleegzoon Jacob Wallage.

Onderduik in Spijk

Net als zijn vader Israël de Groot, heeft Jaap een turbulente woongeschiedenis, met name in de binnenstad van Amersfoort. Hij staat onder meer ingeschreven op het adres Puntenburgerlaan 20b, waar hij op nummer 22 een winkel heeft. Na enige omzwervingen strijkt hij in 1940 ten slotte met zijn gezin neer op de Zuidsingel nummer 57. Wanneer de anti-Joodse maatregelen van 1941 toenemen en duidelijk wordt dat de bezetter over gaat tot deportatie van de Joodse bevolking, duiken Jaap, zijn vrouw Emma en Jacob Wallage onder in het dorp Spijk bij Gorinchem. Wanneer precies is onduidelijk.  Op 27 januari 1944 vindt echter een razzia plaats. Jaap wordt samen met zijn vrouw en pleegzoon opgepakt. Hij wordt overgebracht naar de gevangenis aan het Haagse Veer in Rotterdam. Op de arrestantenkaart van Jacob Manuel de Groot lezen we als reden van arrestatie: onderduiken.

Vernietingingskamp

Op 5 februari 1944 gaat Jacob Manuel De Groot, samen met zijn vrouw Emma en Jacob Wallage, op transport naar Westerbork. Enkele dagen later, op 8 februari volgt de deportatie naar Auschwitz (Birkenau) waar Jaap in augustus 1944 wordt vermoord, 40 jaar oud.