Louis Nieweg

Louis Nieweg, ca 1932 door fotograaf Weers; Bron JCK.nl

Hier woonde Louis Nieweg, geboren op 28 augustus 1911 op de Lange Beekstraat 2 in Amersfoort. Louis is de zoon van Benjamin Nieweg en Henriette Barnstijn, beiden afkomstig uit Groningen. Benjamin Nieweg is geboren op 26 juli 1884 en Henriette Barnstijn is geboren op 3 januari 1886.

In 1904 vestigt vader Nieweg zich als jongeman, komend uit Groningen, op het Havik in Amersfoort. Hij is fotograaf van beroep. Later verhuist hij naar de Lange Beekstraat, waar ook zijn broer Herman een atelier heeft. Er zijn foto’s bewaard gebleven die gemaakt zijn door Benjamin Nieweg. Onder de naam Nieweg en Van Harten heeft Benjamin Nieweg met een compagnon in 1920 een electrotechnisch bureau. Het zijn deze twee heren die in 1927, tezamen met nog een aantal Amersfoortse zakenmensen, de radiodistributie via de telefoonverbinding verzorgen in Amersfoort, onder de naam De Amersfoortse Radiocentrale. Maar Benjamin Nieweg is van vele markten thuis. In 1928 adverteert hij met een zaak in huishoudelijke artikelen.

Nieuw geluk na ongeval

Het gezin waarin Louis Nieweg opgroeit, bestaat aanvankelijk uit vader en moeder Nieweg en vijf kinderen. Louis is het middelste kind en heeft twee oudere broers: Mauritz (geboren 19-12-1906) en Comprecht (geboren 24-7-1908) en twee jongere broers: Jozef (geboren 8-8-1914) en Marcus (geboren 10-1-1918). Het noodlot slaat al vroeg toe in het leven van Louis. Wanneer Louis nog geen twaalf jaar oud is, overlijdt zijn moeder Henriette op 13 augustus 1923 in Amsterdam door een noodlottig ongeval. Zij is nog maar 37 jaar oud. De vader van Louis blijft niet lang alleen en treedt in september 1924 opnieuw in het huwelijk, met Naatje Klein. Naatje is geboren in Amersfoort op 6 december 1887. Uit het tweede huwelijk worden al spoedig twee kinderen geboren: Betsy (geboren 24-7-1925) en Hermann (geboren 25-2-1929).

Etaleur

Louis is nog betrekkelijk jong als hij vanuit Amersfoort naar het zuiden van Nederland vertrekt. In 1929 vestigt hij zich als etaleur aan het Piusplein 32 in Tilburg. Later woont hij aan de Anna Paulownastraat 52. In 1931 verhuist Louis naar Breda. Daar ontmoet hij zijn toekomstige vrouw Esther. Esther Cohen is geboren in Breda op 9 november 1911 en is de dochter van Barend Cohen en Anna Cohen – Levie. Barend Cohen is in Breda als raadslid voor de SDAP geen onbekende figuur. Er is zelfs sprake van een straat die naar hem genoemd wordt.

Het wonder van Breda en Amersfoort

Louis Nieweg in ca 1932 door fotograaf Weers; Bron JCK.nl

Het ondernemerschap lijkt Louis in het bloed te zitten. Net als zijn vader start hij een eigen zaak. Op 11 september 1931 opent Louis in Breda als filiaalhouder een speciaalzaak op het gebied van gereedschappen, radio, elektriciteit en rijwielonderdelen, met de naam ‘Het Wonder van Breda’, gevestigd aan de Tolbrugstraat 28. Hoe lang Louis precies in Breda blijft werken is niet bekend. Kennelijk bevalt het concept van ‘Het Wonder van Breda’ goed. Vanuit Breda gaat Louis naar Amersfoort om hier vervolgens ‘Het Wonder van Amersfoort’ te openen. Op 3 oktober 1933 opent de zaak officieel haar deuren aan de Utrechtsestraat 38 in Amersfoort. Een jaar later, op 2 oktober 1934, staat er vanwege het aankomend 1-jarig jubileum een paginagrote advertentie van en een paginavullend artikel over ‘Het Wonder van Amersfoort’ in het Amersfoortse Dagblad. Louis Nieweg vertelt hier uitvoerig over zijn bedrijf.

Geboorte van zoon Benjamin

Wanneer Louis 22 jaar oud is, wordt middels een kleine advertentie in de krant op 1 februari 1934 het huwelijk tussen Esther Cohen en hem aangekondigd. De adressen die in de advertentie worden genoemd, zijn Utrechtsestraat 38 in Amersfoort en Cingel 4 in Breda. Het huwelijk wordt op 21 februari 1934 voltrokken in Breda in het bijzijn van Esthers beide ouders en Louis’ vader. Louis is dan tweeëntwintig jaar oud en van beroep winkelier. In het jubileumjaar wordt ook Louis’ eerste en enige zoon geboren. Op 5 december 1934 komt Benjamin Nieweg ter wereld. Na Benjamin krijgen Esther en Louis geen kinderen meer.

Amersfoorts verenigingsleven

Zowel Louis als Esther zijn actief binnen het Amersfoortse verenigingsleven. Zo valt op te maken uit diverse krantenartikelen. In 1936 is Louis lid van vereniging Nut en Genoegen. Zijn vrouw is daar in 1940 lid van de kascommissie. Bij sportclub Noah Chazak in Amersfoort heeft Esther een functie als secretaresse. Vanaf maart 1937 staat de familie Nieweg op Westsingel 9a ingeschreven. De woningkaart van dit adres laat zien dat de familie Nieweg in maart 1937 verhuist van Utrechtsestraat 38 (waar ook Meijer Gosschalk woont) naar Westsingel 9a. Louis woont daar tot 7 december 1942. De bestemming daarna is V.O.W.: Vertrokken Onbekend Waarheen.

Op zoek naar verkoopbare artikelen

Tot wanneer Louis precies filiaalhouder is van ‘Het wonder van Amersfoort’ is onduidelijk. In verschillende kranten plaats hij eind 1939 advertenties waarin hij zich aanbiedt als vertegenwoordiger ‘op zoek naar verkoopbare artikelen’. Hieruit lijkt te kunnen worden opgemaakt dat Louis op zoek is naar andere werkzaamheden.

Drie verschillende transporten

Naar wat de exacte gevolgen zijn van de dreiging van de naderende Duitse bezetting op het gezinsleven van de familie Nieweg laat zich raden. Maar de gruwelijkheden gaan niet aan het gezin van Louis Nieweg voorbij. Echtgenote Esther Nieweg-Cohen en hun achtjarige zoon Benjamin gaan op transport naar twee verschillende vernietigingskampen. Slechts twee weken later is de tragedie compleet, wanneer ook Louis Nieweg op 22 mei 1943 wordt gearresteerd in Rotterdam en in bewaring wordt gesteld. Reden van arrestatie is ‘overtreding verordening R.C.’. Op 1 juli 1943 wordt Louis overgebracht naar Westerbork. Op 6 juli 1943 vindt transport nummer 17 naar Sobibor plaats, waar Louis op 9 juli 1943 wordt vermoord. Bij Stichting Sobibor valt een aantekening te lezen dat Louis Nieweg als ‘gestrafte’ gedeporteerd is. Louis is dan slechts 31 jaar oud.

Familie

• Vader Benjamin Nieweg overleeft de oorlog. Hij overlijdt op 9 december 1961 op de leeftijd van 77 jaar.
• Stiefmoeder Naatje Nieweg–Klein overleeft de oorlog. Zij overlijdt op 22 februari 1978 op de leeftijd van 90 jaar.   
• Broer Mauritz Nieweg wordt op 4 augustus 1942 in Auschwitz vermoord. Hij is dan slechts 35 jaar.
• Broer Comprecht Nieweg wordt op 31 januari 1945 vermoord in extern kommando Oranienburg. Hij is dan slechts 36 jaar.
• Broer Jozef Nieweg wordt op 30 april 1943 in Auschwitz vermoord. Hij is dan slechts 28 jaar.
• Broer Marcus Nieweg wordt op 30 april 1943 in Sobibor vermoord. Hij is dan slechts 25 jaar.
• Halfzus Betsy Spijer–Nieweg overleeft de oorlog. Zij overlijdt op 20 maart 2007 op de leeftijd van 81 jaar.
• Halfbroer Hermann Nieweg wordt op 30 april 1943 in Sobibor vermoord. Hij is dan slechts 14 jaar.