Vrouwtje Aronson

Vrouwtje Aronson is een van de vele Joodse inwoners van Amersfoort die omgekomen zijn in de holocaust. Vrouwtje wordt op 24 mei 1883 in het Gelderse Buren geboren. Haar ouders zijn Salomon David Aronson, koopman van beroep en geboren en getogen in Amersfoort, en Christina Van Buren, afkomstig uit het gelijknamige Gelderse stadje.

Vrouwtje is de oudste van het gezin dat in totaal zeven kinderen telt. In de geboorteaktes lezen we dat vader Aronson het beroep van arbeider, respectievelijk koopman uitoefent. Het gezin wordt zwaar getroffen door het vroege overlijden van drie van de kinderen: Johanna, Meijer en Rosette. Het verdriet moet groot geweest zijn wanneer in 1905 ook Vrouwtjes broer David Salomon op de leeftijd van 20 jaar sterft. Vrouwtje heeft dan nog twee broers. Jacob, geboren in 1887, zal later een succesvolle brood- en banketbakkerij in Amersfoort starten. Haar broer Alexander, ter wereld gekomen in 1891, gaat als kok zijn carrière tegemoet.

Omvangrijke familie in Amersfoort

Rond de eeuwwisseling vormen de Aronsons een omvangrijke familie in Amersfoort. Vrouwtjes grootvader, David Salomon geheten, is de zoon van Salomon Mozes Aronson die uit twee huwelijken 17 kinderen heeft verwekt. Uit stamboomonderzoek blijkt dat Vrouwtje verwant is met Isidoor Aronson, voor wie een herdenkingssteen in de Van Hogendorenlaan ligt. Hun beider grootvaders zijn broers.

Muurhuizen

Op 15 april 1890 verhuist het gezin van Buren naar Amersfoort waar zij een huis betrekken aan de Havik (‘Huizinge F 452’), het adres dat ook vermeld staat op de geboorteakte van Vrouwtjes jongste broer Alexander. In 1900 betrekt het gezin Aronson een woning op de Muurhuizen 125. Het is aannemelijk dat Vrouwtje, die dan 17 jaar is en wier naam niet afzonderlijk genoemd wordt, meeverhuist. Het adresboek van dat jaar weet ons te vertellen dat Vrouwtjes vader dan een firma in manufacturen en beddenartikelen heeft. Twaalf jaar later, het is dan 1912, wordt het adres Muurhuizen 135. In 1920 verhuist het gezin opnieuw, nu naar een woning op de Muurhuizen 149, en verandert het beroep van vader weer in koopman. Vrouwtje blijft op dat adres wonen, ook wanneer haar vader in 1930 op 83-jarige leeftijd komt te overlijden. Haar moeder, Christina van Buren, is twee jaar daarvoor overleden. Pas in 1932 verschijnt de naam van Vrouwtje (‘mej. V. Aronson’) als bewoonster van genoemd perceel in het adresboek.

‘Zondag altijd vers brood’

Bron: Amersfoortsch Dagblad 23-10-1920 via Delpher.nl

Over Vrouwtje Aronson is, tot zover bekend, weinig informatie beschikbaar behalve dan dat ze ongehuwd is. Haar broers echter hebben de nodige ‘sporen’ achtergelaten. Jacob bijvoorbeeld, de man van de brood- en banketbakkerijen, promoot zijn winkel in de Langestraat no. 143  regelmatig in de lokale pers, onder meer met de slogan ‘Prima brood en banket, zondag altijd vers brood’. In 1931 beproeft Jacob Aronson zijn geluk in Den Haag en start de brood- en banketbakkerij ‘Aloemoh’ onder rabbinaal toezicht, aldus een advertentie in het Nieuw Israëlitisch Weekblad. Ook staat in hetzelfde weekblad dat de zonen van Jacob in 1936, respectievelijk 1938, Barmitswa doen. Van Alexander, de jongste broer van Vrouwtje, lezen we een verslag van zijn vlucht voor de Duitsers in 1914 uit Luik, waar hij als kok werkzaam is in ‘(…) een der grootste hotels onder leiding van den zoo kundigen cuisinier (…)’. Ook Alexander heeft twee zonen.

Vrouwtje en haar broer

De persoonskaart van Vrouwtje Aronson informeert ons over de laatste fase van haar leven. Op 19 september 1942 verhuist zij, naar we mogen veronderstellen onder dwang van de bezetter, naar Amsterdam. Het adres is Damstraat 18II, waar haar broer Alexander sinds 1925 met zijn vrouw en kinderen woont. Vrouwtje trekt dus bij haar broer in. Op 30 april 1943 wordt Vrouwtje opgepakt en in Westerbork geïnterneerd. Op 4 mei volgt het transport naar Sobibor waar zij op 7 mei wordt vermoord. 

Familieleed

Ook Vrouwtjes broers en hun familie worden vermoord. Vrouwtjes neef Salomon Asser (een zoon van Alexander, hij wordt ook Robert genoemd) heeft de oorlog overleefd. Hij is in 1996 overleden op de leeftijd van 73 jaar.