Nieuwstraat 9
hier woonde
BERTHA HAMMELBURG-VOS
vermoord in Auschwitz
op 1942-11-19
Bertha Hammelburg-Vos

Bertha Hammelburg-Vos

Betje (Bertha)Vos, is een van de twee dochters van Isaac Vos uit zijn tweede huwelijk, met Mina Rothschild. Betje komt ter wereld op 18 augustus 1885 in Oberursel (Dld.). Hier groeit ze op als jongste van het gezin, met 2 halfbroers en een oudere zus, Johanna. 

Haar leven speelt zich tot haar 27e jaar af in Oberursel. Dat verandert als ze op 20 november 1913 in Frankfurt in het huwelijk treedt met Louis Hammelburg uit Nijkerk. Ze verhuist dan naar Nederland. Johanna treedt later in haar voetsporen en trouwt met Simon Hammelburg, een broer van haar man. Betje krijgt twee kinderen: Izak op 23 september 1914 en Margot ‎op 21 juni 1917. Een meisje wordt doodgeboren. Ze woont met haar gezin eerst in Nijkerk en later in Amersfoort, op de Groenmarkt, op de Soesterweg en in de Nieuwstraat. 

advertentie voor verloving

Advertentie met de verloving van Louis en Bertha Hammelburg-Vos; NIW 28-03-1913

Met gele ster

Als de Duitsers binnenvallen in Nederland op 10 mei 1940 zijn haar kinderen Izak en Margot al het huis uit. Ze wonen en werken in Amsterdam. Al snel na de inval belandt Betje’s leven in de greep van de bezetter. Zijn antisemitische maatregelen volgen elkaar in snel tempo op en maken een normaal leven onmogelijk. Vanaf mei 1942 moet ze gebrandmerkt, met een gele ster op haar kleren, door het leven. Later in dat jaar wordt ze gedwongen het huis waar ze dan nog samen met Louis woont te verlaten en te ‘verhuizen’ naar Amsterdam.

Herinnering buurmeisje

Buurmeisje Suze Kropff uit Leusden herinnert zich die laatste dag in Nieuwstraat nummer 7 nog heel goed. Het afgesloten huis, de maaltijd bij Suze’s familie voor vertrek naar het station, maar ook het vaste vertrouwen van Betje en haar man in de terugkeer. 

Catastrofaal

Het loopt catastrofaal anders. Betje, Louis, haar dochter Margot en schoonzoon, en haar kleinkind, ze komen nooit meer terug. Vanuit Amsterdam gaat ze met echtgenoot Louis Hammelburg op 11 november 1942 op transport naar Kamp Westerbork. Op 19 november 1942 zijn ze vermoord in Auschwitz.