‘Wij zullen hun namen niet vergeten’, luidt de missie van de Stichting Herdenkingsstenen Amersfoort. Een van hen is Jeannette Levinson. Jeannette wordt op 30 juli 1874 in Brielle (Zuid-Holland) geboren. Haar wieg staat op het Zuideinde 22.

Op dit adres hebben haar ouders een winkel in manufacturen en modeartikelen. Vader is Jacob Levinson. Hij is in 1834 in de gemeente Oss geboren. Moeder heet Mietje Salomons, geboren in 1838 te Utrecht. Volgens sommige bronnen is zij modiste van beroep. Zij trouwen in 1865 te Amsterdam. In de huwelijksakte staat dat Jacob Levinson koopman van beroep is. Vader en moeder zijn beiden zeer actief in het sociale en religieuze leven van Joods Brielle. Jacob Levinson houdt toezicht op het Joods onderwijs, is lid van de kerkenraad en maakt deel uit van het kerk- en armbestuur. Jeannettes moeder is bestuurslid van Chewrat Nasjiem, de Joodse vrouwenvereniging waarvan de leden, naar verluid, prachtige kleden voor de synagoge vervaardigen.

Gezusters Levinson

Kijkje in de Nobelstraat, 1e luifel rechts het Modehuis Gezusters Levinson, ca 1904, Brielle; Streekarchief Voorne-Putten

Jeannette groeit op in een kinderrijk gezin: drie jongens en vijf meisjes. Als zij veertien jaar is overlijdt haar vader in 1888, 53 jaar oud. Hij wordt begraven op de Joodse begraafplaats in Geervliet (Zuid-Holland). Jeannettes moeder zet de winkel nu alleen voort, bijgestaan door haar dochters. Drie van hen, wellicht van lieverlee, bekwamen zich in het modevak. Wanneer in 1905 ook moeder overlijdt, zetten Bertina Jeannette, Henriette en Jeannette de winkel aan het Zuideinde (tegenwoordig Nobelstraat) voort. Volgens de Staatscourant van 24 november 1905 gaan zij over tot oprichting van de firma ‘Gezusters Levinson’ die zich toelegt op de handel en het vervaardigen van modeartikelen. De twee jongste zussen, Frederika en Ida, hebben andere aspiraties en worden, aldus gegevens uit het bevolkingsregister, onderwijzeres. Wanneer zij echter in het huwelijk treden, moeten zij hun beroep opgeven. De drie ‘gezusters’ blijven, voor zover bekend, ongehuwd.

Groothandel in koloniale waren

Jeannettes broer Maurits vestigt zich al in 1905 in Amersfoort. Hij is koopman en wordt medefirmant van de firma Van Vollenhoven aan de Grote Koppel, groothandel in granen en koloniale waren. Later verzelfstandigt Maurits en ontwikkelt een bloeiende onderneming in koloniale waren, eveneens aan de Grote Koppel. Hij betrekt een woning aan de Arnhemscheweg.

Wegens stil gaan leven

Advertentie, 23 maart 1929, Maassluische Courant

Ook Jeannettes zus Bertina Jeannette verhuist naar Amersfoort en gaat in oktober 1929 in de Willem van Mechelenstraat 22 wonen. Een jaar eerder, zo lezen we in een advertentie in de Maassluische Courant van 23 maart 1929, is de firma Gezusters Levinson, na 65 jaar in hetzelfde pand aan het Zuideinde, opgeheven ‘wegens stil gaan leven’. Met de toevoeging: ‘Levinson, dames- en kinderhoeden en japongarneringen’. De beëindiging van de winkel zal mede een gevolg zijn van het overlijden van Henriette, één van drie ‘gezusters’, in 1927. Zij wordt, net als haar ouders eerder, op de Joodse begraafplaats in Geervliet begraven. In 1932, zo blijkt uit de rubriek ‘Welkom Vreemdeling’ in De Eembode van 3 mei van dat jaar, trekt ook Jeannettes jongste zus Ida, die inmiddels weduwe is, naar Amersfoort. Volgens het adresboek van dat jaar gaat ook zij in de Willem van Mechelenstraat 22 wonen. In het jaar 1934 moet Jeannette afscheid nemen van haar broer Maurits en haar zus Bertina Jeannette die beiden in Amersfoort overlijden. Bertina Jeannette wordt op de Joodse begraafplaats aan de Soesterweg begraven.

Drie zussen samenwonen

Wanneer Jeannette in Amersfoort gaat wonen lijkt onduidelijk. Volgens de adresboeken gaat zij in 1936 net als haar zussen op het adres Willem van Mechelenstraat 22 wonen. De Amersfoortse gezinskaart vermeldt als datum echter oktober 1929 voor Jeannette en Bertina is dan hoofdbewoner. Dat betekent dat op genoemd adres tussen 1931 en 1934 (overlijden Bertina) de drie zussen Levinson samenwonen.

Bewoners moeten vertrekken

In oktober 1938 verhuizen de twee nog levende zussen, Jeannette en Ida, naar de Rubensstraat 7 waar Rachel Zadoks haar pension heeft en, indien gewenst, kosjere maaltijden presenteert. Een maand later vindt in Duitsland de zogenoemde Kristalnacht plaats en geven de nazi’s een voorproef van wat komen gaat voor de Joodse bevolking. In 1940 volgt de bezetting van ons land en begint ook hier, stap voor stap, de terreur. Op 12 augustus 1941 overlijdt Ida Levinson op de leeftijd van 62 jaar. De uitsluiting en het gedwongen vertrek blijven haar bespaard, want een jaar later, op 18 december 1942, moet Jeannette naar Amsterdam verhuizen. Ook Rachel Zadoks, de pensionhoudster, en andere bewoners moeten vertrekken. Jeannette vindt vanaf 19 september 1942 een onderkomen in de Bronkhorststraat 18 in Amsterdam. In december van hetzelfde jaar gaat zij naar Kamp Westerbork. Op 11 januari 1943 wordt Jeannette met transport nummer 43 naar Auschwitz gedeporteerd waar zij drie dagen later wordt vergast. Zij is dan 72 jaar. Ook Frederika Levinson, de zus van Jeannette, wordt daar vermoord.