hier woonde
SALLI VAN OS
vermoord in Auschwitz
op 1942-09-30
Buurkinderen Nico Kamp en Betty Rosa van Os, 1941
Salli van Os wordt in 1905 geboren in Oss. Hij groeit op met zijn drie zussen Rosa, Klara en Regina in het gezin van Alexander van Os en Elisabeth van Dijk. In augustus 1935 trouwt hij met Betsie van Thijn en twee jaar later verhuizen ze van een bovenwoning in de Geulstraat in Amsterdam naar een ruime woning in de Voltastraat in Amersfoort. Salli werkt op het kantoor van de Erdalfabriek. De Erdal, opgericht in Amsterdam, is in 1936 verhuisd naar een ruimer fabrieksterrein in Amersfoort aan de Eem, en vermoedelijk is Salli toen mee verhuisd. In 1938 wordt zijn dochtertje Betty Rosa geboren, en een jaar later trekken de ouders van Betsie bij hen in.
‘Voor Joden verboden’
De oorlog breekt uit en gelijk al in 1940 krijgen Joden te maken met een groot aantal maatregelen die hen isoleert van de rest van de bevolking. Ze mogen geen gebruik meer maken van zwembaden, openbare parken, dierentuinen, markten, hotels, cafés, theaters, cabaret- en concertzalen en bibliotheken. Overal komen bordjes ‘Voor joden verboden’ te hangen. Ze worden uit verenigingen gezet, moeten hun radio inleveren en mogen niet meer zonder vergunning reizen. Ook hun werkmogelijkheden worden steeds verder beperkt en veel Joodse werknemers krijgen ontslag.
Systematische vervolging
Vanaf 1942 gaat de bezetter de vervolging van de Joden systematischer aanpakken. Op hun persoonsbewijzen staat een grote zwarte letter J, en ze dragen verplicht een gele Davidsster. Ook wordt hun bewegingsvrijheid in alle mogelijke opzichten ingeperkt. Vanaf juli beginnen de georganiseerde deportaties.
Oproep voor vertrek
Salli en zijn gezin krijgen al snel een oproep voor Westerbork. Op 20 augustus 1942 komen ze aan in het doorgangskamp en de volgende dag gaan ze op transport naar Auschwitz. Salli van Os wordt op 30 september 1942 vermoord in de gaskamers van Auschwitz. Hij is dan 36 jaar. Betsie en Betty Rosa zijn hem al op 23 augustus voorgegaan.
Plaquette Erdal
Plaquette Erdal 1940-1945, foto: Jan Carel van Dijk
Na de oorlog keren 4 Joodse werknemers niet terug bij de Erdal. Een van hen is Salli van Os. Zijn naam staat gegraveerd in een kleine plaquette die in de fabriek is ophangen, ter nagedachtenis. De plaquette is in 2012 ternauwernood gered uit de inboedel van de inmiddels gesloten Erdalfabriek.